Nora Lãng Du: Cảnh đẹp hoang dã của tiểu bang New Mexico, Hoa Kỳ

Hoa Kỳ có 50 tiểu bang

New Mexico là tiểu bang thứ 47 gia nhập Liên Bang Hoa Kỳ vào ngày 6/1/1912 (chỉ một tháng sau 14/2/1912 Arizona là tiểu bang thứ 48 gia nhập Hoa Kỳ)

Tiểu bang New Mexico có tên New Mexico là vì khoảng thời gian 1609, người Tây Ban Nha làm chủ vùng đất này, họ tạo dựng ra thành phố Santa Fe là thủ phủ của những người Tây Ban Nha tại đây, và nó trực thuộc nước Mexico dưới sự cai trị của người Tây Ban Nha.

Vào năm 1821, Mexico được Spain trả tự do, New Mexico vẫn thuộc về Mexico. Nhưng cuộc sống ở New Mexico lại phụ thuộc Mỹ quá nhiều . Cuộc chiến Mỹ-Mễ xảy ra vào năm 1848, sau đó thì hiệp định New Mexico thuộc quyền sở hữu (territory) của Hoa Kỳ.

Tiểu bang New Mexico ngoài dân số cao nhất là người Mễ, kế tiếp là người da đỏ bản xứ, gọi là dân Navajo (Navaho). Theo thống kê 2018, tiểu bang Alaska có người da đỏ nhiều nhất là 27.9%, tiếp theo là Oklahoma 17.4% và thứ ba là New Mexico 14.5%.

New Mexico là tiểu bang rộng thứ 5 trên Hoa Kỳ với dân số 2.1 triệu, điều đặc biệt là hơn một nửa trong dân số tập trung sống tại thành phố Albuquerque, trong khi dân số sống tại thủ đô Santa Fe khoảng 84,600.

Cuộc sống ngành nghề ở New Mexico đa số là đào dầu mỏ, khoáng sản, làm rẫy, nuôi gia súc và sản xuất gỗ.

New Mexico có công viên quốc gia cát trắng (White Sands) rất nổi tiếng. Nơi đây có Viện Nghiên Cứu về năng lượng "Los Alamos National Laboratory" từ thời Đệ Nhị Thế Chiến, là nơi để thử vũ khí hạt nhân của chương trình Mahattan Project từ thập niên 1940. Ngày nay, NASA dùng nơi này để thử Spacecraft cho Orbital Flight

Xin mời bạn xem cảnh đẹp của New Mexico. (Nora ghi chú lời Việt )

Một ngọn núi có hình dạng chiếc thuyền. Đây là di tích còn lại của một trận núi lửa từ thuở xa xưa lắm. Núi này nằm trong địa phận Navajo thuộc huyện San Juan

Ngôi nhà "Mission of Our Lady of the Angels of Porciúncula" của các vị truyền giáo từ Tây Ban Nha đến New Mexico. Đây là nhà thờ đầu tiên được xây vào những năm 1619 của vị giáo sĩ Franciscan Fray Pedro Zambrano Ortiz. Ngày nay nó được xếp vào Di Tích Lịch Sử Hoa Kỳ

Những căn nhà đất sét 1000 (ngàn) năm tuổi ở Taos Pueblo , thuộc huyện Taos. Đây là một vài căn nhà cổ nhất của loài người sống ở Hoa Kỳ. Loại nhà này được làm từ bùn, rơm rạ, trộn lại rồi đắp lên thành vách, nền nhà và mái nhà. Nga`y nay không còn ai sống nơi đây, Taos Pueblo được xê"p vào Di Tích Lịch Sử Thế Giới (UNESCO World Heritage site)

Ngôi nhà thờ thánh ở Chimayo (El Santuario de Chimayo) rất linh thiêng. Nha` thờ này là của các vị truyền giáo Tây Ban Nha , được xây vào năm 1816. Ngày nay hàng năm vào tuần lễ Chúa Phục Sinh (Hily Week), hàng ngàn tín đồ hành hương về đây.

Ngôi nhà thờ cổ Cathedral Basilica of Saint Francis of Assisi (hay còn gọi là Saint Francis Cathedral) ở thủ đô Santa Fe, nhà thờ này thuộc giáo phái La Mã, xây xong vào năm 1887.

Nhà thờ hoang tàn ở San Geronimo, phần lớn của nhà thờ bị phá hủy là do pháo nã trong cuộc chiến Mễ-Mỹ vào năm 1846. Nh` thờ này khi xưa là của các vị truyền giáo từ Tây Ban Nha sang vùng dân Taos Pueblo

Những đĩa phát thu sóng ở băng tầng rất rộng tại San Agustin ở độ cao 6970 feet (2124 mét) so với mặt nước biển. Noi+ đây cách thành phố Socorro khoảng 50km về phía tây. Nó có rất nhiều ứng dụng, đặc biệt các nhà thiên văn học dùng những đĩa phát/thu sóng này để tìm những sự thay đổi trong quỹ đạo của các hành tinh, giải ngân hà...

Mưa trên San Agustin

NASA đang thử spacecraft (Orbital Flight) gần Las Cruces White Sands.

Những ngôi nhà ngày nay ở thủ đô Santa Fe

Công viên quốc gia Cát Trắng( White Sands National Park)

Một hang động đá vôi nhũ trong công viên quốc gia Carlsbad Caverns National Park.

Một góc của thành phố Albuquerque

Những ngôi nhà đất mới xây ở thành phố Albuquerque

Một góc của thành phố Albuquerque nhìn từ trên cao

Thú tiêu khiển: bay với "khinh khí cầu" , phía dưới là giòng sông Rio Grande chảy ngang qua thành phố Albuquerque

Một chuyến tàu chạy bằng đầu máy hơi nước. Con đường sắt này được dựng lên từ thập niên 1880 , đoạn đường trong hình là giữa hai thành phố Châm và Antonito .

Mùa đông ở New Mexico, phía nam của dãy núi Rocky.

Trượt tuyết ở thung lũng Taos

Mùa thu trên núi Sangre de Cristo gần thủ đô Santa Fe

Sấm sét trên thành phố Albuquerque

Tửu quán Blue Swallow ở Tucumcari được đưa vào lịch sử Hoa Kỳ vì nó nằm trên quốc lộ xuyên bang Route 66. Ngày xưa Route 66 là mạch chính xuyên bang từ đông sang tây của Hoa Kỳ

Nhữnng tảng băng từ dãy núi Rocky phía tiểu bang Colorado tan chảy xuống giòng sông Rio Grande. Đoạn đường của giòng sông tính từ đỉnh núi Rocky của Colorado uốn quanh qua bao núi đồi làng mạc của New Mexico ra tới Vịnh Mexico là khoảng 1900 dặm

Những căn nhà cổ xưa trong hang núi, Gila Cliff Dwellings, nơi đây được xếp vào thắng cảnh của quốc gia. Cách đây khoảng 700 năm về trước, bộ tộc Mogollon đã đến nơi đây lập làng xóm, đây là nơi họ "xây" đầu tiên trong bộ tộc của họ, bằng cách khoét sây vào trong dãy núi để nhà có vách...

Những dấu khắc thần thánh (Petroglyphs) trên vách núi lửa của người da đỏ bản xứ và người Tây Ban Nha đầu tiên khi họ đặt chân nơi này cách đây khoảng 700 năm về trước. Những hình tượngn này nằm trên con đường Una Vida trail(Chaco Culture National Historical Park)

Hình thù kỳ lạ (hoodoo) do Trời Thiên Nhiên "nhào nặn" nên, nằm trong công viên Valley of Dreams

Con đường xa lộ vắng ngắt, A lonely highway, đi qua vùng sa mạc

Du khách chụp hình lưu niệm tại Hạt đậu Pistachio tại phố Alamogordo. Tượng hạt đậu này được xếp vào loại lớn nhất thế giới trong các tượng hạt đậu.

Vùng núi đất sét trắng Acoma Pueblo

Mèo rừng trong công viên quốc gia Bosque del Apache National Wildlife Refuge

Ngan tuyết (Snow geese) sống ở công viên Bosque del Apache. Noi+ sống chính của loài chim ngan tuyết là ở Canada và Alaska, khi đông về, loài chim di về New Mexico và Texac để trú đông.