Hoàng Thư và "Trấn Thủ Lưu Đồn"

Hoàng Thư (1921- 1999)
Hoàng Thư, một trong những bạn thiếu thời Phạm Duy - bộ ba tắm sông với nhau từ hồi nhỏ , Thư không biết bơi trước con sông nước đỏ ngầu , vừa sợ chết đuối - nên dễ nghe lời Cẩn (tên tục Phạm Duy ) cho chú chuồn ngô mắt bi ve cắn rốn. Chẳng hiểu câu chuyện tầm phào này có làm nghệ sĩ tài danh Hoàng Thư sau này bơi giỏi hay không? . Nhưng một điều chắc chắn nhất, ba chú bé tắm sông kia; nay hai đã thành danh. (Phạm Duy và Hoàng Thư) .

Hoàng Thư, nghệ sĩ múa trấn thủ lưu đồn có một không hai ở miền Nam trước 1975, vang danh qua nhiều buổi trình diễn trên thế giới: Nhật Bản, Pháp, Đài Loan, Hong Kong, Lào, Campuchia, Thái Lan vv...

Từ 1946, Hoàng Thư đã có một giọng hát tốt, ngâm thơ dài hơi vang danh từ ngày đầu kháng chiến bùng nổ. Tiếng hát thời kỳ ấy khiến chính Phạm Duy tin cậy tiếng hát Hoàng Thư hơn chính bản thân một Phạm Duy sáng tác . Và Hoàng Thư hát Bên Cầu biên giới (ca khúc đầu tay Phạm Duy ) , trái lại tiếng hát Phạm Duy lại được lòng Văn Cao. Và ca sĩ Phạm Duy đem tiếng nhạc Văn Cao đi khắp muôn phương, hát vang vang trong rừng sâu, từ đèo cao đến đồng bằng , từ khu Ba qua khu Bốn lặn lội đến tận miền đất đỏ miền Đông Nam bộ.

Sau 1975, tôi thật ngạc nhiên được biết Hoàng Thư sáng tác bài hát thơ (lieder) lồng trong khúc giao hưởng tự sự. Càng ngạc nhiên hơn ,Hoàng Thư viết bằng tiếng Pháp bài hát thơ ấy trong rừng thông, phố núi thông reo Đà Lạt - rồi sau này anh cùng nhạc sĩ Y Vân dạo lại khúc giao hưởng rồi sau cùng Y Vân viết tổng phổ.

Hoàng Thư có một chuỗi đời dài phía trước lưu lạc khi tóc còn xanh, nay đã bạc- nhưng vẫn là một Hoàng Thư tài hoa nghệ sĩ trong điệu múa trấn thủ lưu đồn, giọng ngâm thơ dài hơi ấm áp, nổi tiếng ngâm thơ hay trong ban Tao Đàn Đinh Hùng từ năm 1954 trên Đài Phát thanh Saigon.

Và trước nữa, năm 1946 phương danh nghệ sĩ Hoàng Thư đã nổi đình đám trong Hội Văn hóa Kháng chiến tỉnh Hưng Yên :

 
"...nhiều người nổi tiếng như kịch sĩ Hoàng Thư, nhạc sĩ Lê Cao Khoa, nhạc sĩ Lê Vy, nữ thi sĩ Chu thị Tuyết Anh (cháu thi hào Chu Mạnh Trinh), nhà kiến trúc Phạm Tích .." 

(Hồi ức và suy nghĩ/Hoàng Như Mai , Nxb Giáo dục, Hà Nội 1998 ).

Và tác phẩm ấy là: Voute Azuree/Vòm Trời Xanh/ Blue Firmanent

Thế Phong (Saigon, tháng 10 năm 1998)

***

Thế là 'Trấn thủ lưu đồn' chẳng còn ' lưu đồn' được nữa. Hoàng Thư đã vĩnh viễn ôm ''Vòm trời xanh' cùng tinh cầu phiêu lãng.

80 năm sống, trải dài trên quê hương lầm than, vì binh lửa. Ngược Bắc xuôi Nam chán chê rồi, Hoàng Thư trụ lại Saigon, ở con đường Bạc Má Hồng ( nay, đường Nam kỳ khởi nghĩa.) Tên đường nghe có vẻ ngộ nghĩnh này do Tây đặt " Mac Mahon." Chẳng biết đó là đại danh của ông Tây, bà Tàu nào; vị đó có đóng góp đại công vào việc xâm lăng và bình định xưa, để Nam việt biến thánh Nam kỳ thuộc địa hay không? Tên đường này đã nhiều lần thay đổi ; nhưng người Saigon cũ vẫn quen thói hí hước, cứ gọi là Bạc Má Hồng.

Anh Hoàng Thư đã được cấp nhà ở đường này; và, trong cư xá cũng có tên Tây là De Gaulle.

Tôi biết (tiếng) anh từ ngày còn bé.

Chương trình Thi vănTao Đàn của đài Phát thanh Saigon, không thể thiếu 2 giọng “nam ngâm” Quách Đàm, Hoàng Thư, ở lúc khởi đầu. Quách Đàm diễn ngâm, đúng “cung bậc bằng trắc” của từng thể loại thơ ca. Hoàng Thư trái lại, không tuân thủ tuyệt đối. Khi thấy cần phải phá cách, cứ đưa ngôn ngữ lên đỉnh cao cho thi ca thêm tuyệt vời. Thi sĩ Đinh Hùng là người biết chọn mặt gởi vàng, khi ông chấp chưởng Tao Đàn Thi Văn.

Hoàng Thư bẩm sinh đã có tài trình diễn “thi ca vũ nhạc kịch”. Ở bộ môn nào, anh cũng vươn tới đỉnh cao. Hoàng Thư sáng giá nhất là việc : (lấy) ca dao tục ngữ Việt nam đưa vào biên diễn, dàn dựng được những vũ điệu kỳ tuyệt. Đáng kể nhất là “Trấn thủ lưu đồn” và “Con đĩ đánh bồng”. Đích thân anh, vừa là đạo diễn vừa là nghệ sĩ múa chính. ( khi không có người nhập vai phù hợp).

Hoàng Thư phải là người bạo phổi lắm, mới dám mong lại 2 sự kiện trái ngược nhau, như 2 vế của một đôi câu đối rất chỉnh chu; 'Trấn thủ lưu đồn, ngoài biên cương trấn ải/Con đĩ đánh bồng, tụi phố thị nhởn nhơ'.

Tôi kính mến anh Hoàng Thư ở những điều kể trên; chứ không phải : "Hoàng Thư thành danh từ nghệ sĩ múa'Trấn thủ lưu đồn' có một không hai ở miền Nam trước 75, sáng danh ở nhiều buổi trình diễn , qua nhiều nước trên thế giới : Nhật, Pháp, Đài Loan, Philippines, Hồng Kông, Campuchia, Thái lan v.v ..."

(trích từ Thằng Phải Gió giới thiệu Hoàng Thư trong" Thư viết ở Saigon / Thế Phong " Văn Uyển Cali. (USA) xb năm 2000 ).

Hoàng Vũ Đông Sơn ( Bạn của thơ, thơ của bạn)