Sức khỏe là Vàng: Hội chứng bàn chân bẹt và Các vấn đề thường gặp ở bàn chân

Mời quý vị nghe Podiatrist Zoe Do nêu chi tiết về Hội chứng bàn chân bẹt


Mời quý vị nghe Podiatrist Zoe Do nêu Các vấn đề thường gặp ở bàn chân



Thế nào là bàn chân bẹt?


Bàn chân bình thường có dạng hình vòm và phần giữa lòng bàn chân sẽ có 1 khoảng cách với mặt đất. Còn với bàn chân bẹt, vòm bàn chân sẽ thấp hơn hoặc sẽ phẳng hoàn toàn với mặt đât.

Trẻ em mới sinh sẽ có bàn chân bẹt và vòm chân thường được hình thành ở độ tuổi 6.

Bàn chân bẹt được đặc trưng bởi các khớp xương rất linh hoạt, và khi nhìn từ phía sau, sẽ thấy gót chân cong và đổ vào trong về phía giữa của cơ thể

Một số nguyên nhân gây ra bàn chân bẹt gồm:

- Do di truyền.
- Do chấn thương làm tổn thương gân, cơ, dây chằng
- Cổ chân yếu
- Khi vòm cung bị xẹp, các dây chằng, gân, khớp và cơ bị căng. Điều đó lặp đi lặp lại sẽ gây ra những tổn thương.


Các kiểu bàn chân bẹt bao gồm:
- Flexible flat feet: Không có vòm bàn chân khi đi bộ, nhưng sẽ thấy vòm chân khi ngồi hoặc đứng kiễng gót chân.
- Rigid flat feet: Không có vòm bàn chân khi đi bộ, ngồi hoặc kiễng gót chân
- Adult acquired flat feet: Vòm bàn chân bất ngờ bị đổ xuống thấp hơn bình thường. Nguyên nhân chính là do dây chằng hỗ trợ vòm bàn chân (Posterior Tibial tendon) bị yếu đi, bị viêm hoặc rách do chấn thương.

Bàn chân bẹt có gây đau hoặc ảnh hưởng đến việc đi đứng hay không?
Nhiều người có bàn chân bẹt không bị đau hoặc các vấn đề khác. Nhưng một số loại bàn chân bẹt có thể gây các triệu chứng đau ở các bộ phận như bàn chân, gót chân, ống chân, đầu gối, đùi, hông và lưng.

Khi nào nên đi gặp bác sĩ hoặc chuyên gia trị liệu bàn chân?
- Khi chân bị đau, cơ cứng và yếu
- Khi dễ bị chấn thương ở bàn chân hoặc cổ chân
- Khi có các vấn đề liên quan đến đi bộ hoặc thăng bằng
- Khi bàn chân bẹt chỉ ảnh hưởng đến một chân

Đau gót chân
Bàn chân bẹt là một trong những nguyên nhân phổ biến gây đau gót chân. Đau ở gót chân do gánh nặng đè lên gân và dây chằng ở khu vực đó vì không có sự hỗ trợ của vòm bàn chân. Bàn chân bẹt gây ra sự phân bổ trọng lượng cơ thể không đồng đều, các triệu chứng này có thể trầm trọng hơn theo thời gian. Nguyên nhân phổ biến khác của đau gót chân gồm viêm plantar fascia, một dây chằng chạy dọc chiều dài bàn chân. Béo phì, tăng cân đột ngột, bàn chân bẹt hoặc gân Achilles bị căng có thể gây ra tình trạng đau đớn này. Ngoài ra còn có nguyên nhân do viêm gân Achilles và gai gót chân.

Cải thiện tình trạng đau do bàn chân bẹt và đau gót chân
Một số phương pháp được chuyên gia trị liệu bàn chân sử dụng bao gồm:

1. Taping : một phương pháp điều trị hữu ích để giảm bớt những căng thẳng mà cơ sinh học kém có thể gây ra cho bàn chân. Ví dụ: bàn chân bẹt kéo cơ bắp chân và gây căng thẳng thêm lên gân Achilles.

2. Ultrasound/Shockwavetherapy -liệu pháp sóng siêu âm hoặc sóng xung kích: có thể thúc đẩy tuần hoàn máu đến vùng bị thương để thúc đẩy quá trình chữa lành. Sóng xung kích hoạt động cụ thể bằng cách làm tổn thương lại mô có thể bị mắc kẹt trong giai đoạn viêm của nó, để sau đó thúc đẩy quá trình chữa lành vết thương ở khu vực đó.

3. Dry needling: giảm sự căng cứng của cơ thường liên quan đến Plantar fasciitis và Achilles tendinitis. Nó cũng có thể làm giãn các mạch máu ở các khu vực bị ảnh hưởng, giúp loại bỏ các tế bào viêm nhiễm trong các mô.

4. Stretching/massage exercises: các bài tập kéo giãn và xoa bóp thường được chỉ định để giảm căng cơ bắp chân và cơ bắp chân có thể góp phần vào cơn đau của bạn.

5. Custom orrthotics: lót giày đặc biệt thường được lựa chọn để chữa bàn chân bẹt. Lót giày đặc biệt cân bằng lực phân bố ko đồng đều trên bàn chân gây ra đau chân. Chúng giúp nâng đỡ vòm bàn chân và giảm khối lượng công việc của cơ.


Podiatrist Zoe Do trị liệu cho bệnh nhân tại phòng khám First Choice Allied Health.

Lời khuyên của chuyên gia để ngăn ngừa các triệu chứng đau ở bàn chân
- Tránh tăng đột ngột cường độ hoạt động tập thể dục. Đảm bảo dành đủ thời gian phục hồi sau khi tập, điều này sẽ giúp cơ thể dần thích nghi với mức độ tập luyện mới.

- Mang giày dép hỗ trợ để cho phép bàn chân hoạt động thích hợp mà không gây thêm căng thẳng cho các khu vực cụ thể. Dép xỏ ngón (thongs) hoặc chân trần có thể gây căng thẳng lên các cấu trúc ở bàn chân và cẳng chân, gây ra những chấn thương không mong muốn.

- Dành 10 phút mỗi ngày để kéo giãn cơ. Nhiều công việc liên quan đến việc ngồi liên tục và mức độ hoạt động thấp có thể khiến cơ bắp bị căng. Kéo căng thường xuyên, đặc biệt là sau khi tập thể dục giúp cơ phục hồi hiệu quả hơn và giảm độ căng và kéo các cấu trúc mô mềm.

- Kéo căng cơ và khởi động trước khi tập thể dục có thể hữu ích. Nếu cảm thấy đau ở gân thì nên dừng bài tập.

- Luôn mang giày dép vừa vặn, hỗ trợ phù hợp với hoạt động của bạn.

Các vấn đề thường gặp ở bàn chân
Bàn chân là nơi chịu sức nặng của toàn bộ cơ thể mỗi khi chúng ta đi hoặc đứng. Thế nhưng bàn chân thường không được quan tâm chăm sóc tốt cho đến khi có triệu chứng đau. Làm thế nào để nhận biết các vấn đề ở chân và chăm sóc chân đúng cách theo lời khuyên của chuyên gia?

Có rất nhiều vấn đề thường gặp ở bàn chân như đau gót chân, móng chân quá dầy và cứng, móng chân mọc ngược, da chân khô, vết chai, vết loét, mụn nước hoặc nứt nẻ ở bàn chân, đau ở khớp ngón chân cái, nấm da chân, mụn cóc...

Hiểu rõ các vấn đề thường gặp ở chân, nhận biết nguy cơ và chăm sóc bàn chân đúng cách có thể ngăn ngừa các vấn đề nghiêm trọng, nhất là đối với người cao tuổi và bệnh nhân tiểu đường.


Podiatrist Zoe Do đang khám chân để tìm cách trị liệu

Đau gót chân
Đau gót chân thường là do quá tải trọng lượng hoặc do những áp lực lập đi lập lại ở một vị trí của bàn chân mà cơ thể không chống đỡ nổi, dẫn đến chấn thương ở cơ và gân.

Dấu hiệu phổ biến nhất của đau gót chân là cảm giác đau nhói hoặc thốn khi vừa mới ngủ dậy bước ra khỏi giường, hoặc sau khi lái xe đường dài, phải bước xuống đi lại một hồi thì cảm giác đau mới giảm bớt.

Đau gót chân có thể xảy ra với bất cứ ai kể cả người lớn và trẻ em, những người làm công việc phải đứng lâu trên bề mặt cứng, người đi bộ đường dài, người thường phải mang vác nặng, người tập các môn thể thao có đặt nhiều trọng lực lên bàn chân như bóng rổ, bóng chuyền... người thừa cân hoặc mang giày cao gót không phù hợp, lòng bàn chân quá bẹt hoặc quá cao cũng có thể dễ bị đau gót chân.

Nếu để tình trạng kéo dài mà không tìm cách khắc phục, người bệnh không chỉ phải chịu đau trong thời gian dài, mà còn mất thời gian trị liệu lâu hơn để các cơ và gân phục hồi lại như lúc ban đầu.

Trong một số trường hợp, bệnh nhân cần sử dụng những miếng lót giày được thiết kế riêng theo cấu trúc bàn chân của mỗi người. Đó là loại lót giày đặc biệt có vai trò nhất định để phòng ngừa và hỗ trợ điều trị các bệnh ở bàn chân.


Zoe Do, chuyên gia trị liệu chân, sử dụng công nghệ Amfit 3D đo bàn chân của khách để thiết kế miếng lót giày đặc biệt.
Vết chai ở bàn chân
Vết chai chân hình thành do áp lực và ma sát tạo thành trong quá trình đi lại hàng ngày. Nguyên nhân là do sự phân bố không đồng đều trọng lực của cơ thể do cấu trúc tự nhiên của bàn chân, các ngón chân bị cong/quặp do viêm khớp; hoặc do mang giày không phù hợp - quá rộng, quá chật hoặc quá hẹp so với hình dáng bàn chân.

Chai chân có thể xuất hiện dưới lòng bàn chân, gót chân, bên trên các ngón chân hoặc giữa các ngón chân.

Có thể loại bỏ chai chân bằng cách ngâm chân trong nước để làm mềm da, rồi dùng đá kỳ chân chà nhẹ để loại bỏ tế bào chết, sau đó thoa kem dưỡng da chân. Không nên dùng vật nhọn cắt vết chai vì sẽ có nguy cơ gây nhiễm trùng.

Móng chân quặp
Móng chân quặp khiến khóe móng đâm sâu vào da, gây đau đớn, sưng đỏ và có thể nhiễm trùng.

Nguyên nhân là do cắt móng chân không đúng cách, đi giày không phù hợp hoặc giày cao gót làm cho các ngón chân ép lại với nhau gây áp lực lên móng.

Ngoài ra còn có trường hợp móng chân quặp tự nhiên cộng thêm việc cắt móng chân không đúng cách làm cho móng mới khi mọc ra sẽ đâm vào da/thịt.

Đôi khi cần phải tiểu phẫu để loại bỏ tất cả hoặc một phần móng bị quặp vào da.

Các vấn đề về chân ở người bệnh tiểu đường
Bất cứ ai cũng có thể mắc các vấn đề chân nêu trên. Riêng đối với những người mắc bệnh tiểu đường, các vấn đề càng dễ trở nên nghiêm trọng hơn, dễ bị chảy máu nhiễm trùng hoặc thậm chí dẫn đến nguy cơ mất ngón chân hoặc cả bàn chân.

Bệnh nhân tiểu đường khi đến gặp chuyên gia trị liệu về chân (podiatrist) thì sẽ được kiểm tra về tuần hoàn máu và chức năng dây thần kinh ở chân. Thường bài kiểm tra này được thực hiện 1-2 lần trong năm tùy theo tình trạng sức khỏe của mỗi người.

Bàn chân của bệnh nhân tiểu đường cần được kiểm tra thường xuyên để xem có vết loét, mụn nước, sưng đỏ, vết chai hoặc bất kỳ vấn đề nào hay không. Người bệnh cần mang giày đúng cỡ và phù hợp với dáng bàn chân của mình, luôn kiểm tra bên trong giày để đảm bảo rằng không có vật lạ nào như đá, sỏi... có thể gây tổn thương chân. Người bệnh nếu không thể nhìn rõ thì nên nhờ người nhà hoặc người chăm sóc giúp kiểm tra bàn chân. Nếu nhận thấy bất kỳ thay đổi hoặc vấn đề nào với bàn chân của mình, hãy tìm sự giúp đỡ từ chuyên gia.

Khi nào nên đi gặp bác sĩ hoặc chuyên gia trị liệu về chân?
Hầu hết các vấn đề về chân đều có thể được điều trị hoặc làm giảm triệu chứng.

Quý vị nên tìm lời khuyên y tế nếu bị các vấn đề thần kinh ảnh hưởng đến bàn chân, chẳng hạn như bệnh tiểu đường, bệnh mạch máu ngoại vi; nếu bị đau hoặc sưng nghiêm trọng, có tình trạng chảy máu hoặc mủ ở chân, hoặc có các dấu hiệu nhiễm trùng, nóng và đau ở vùng chân bị ảnh hưởng...

Người bệnh có thể đến gặp bác sĩ gia đình để kiểm tra và bác sĩ gia đình sẽ giới thiệu đến gặp chuyên gia trị liệu về chân để được tư vấn và điều trị.

SBS Thanh Ngôn - Hội chứng bàn chân bẹt
SBS Thanh Ngôn - Các vấn đề thường gặp ở bàn chân