Piensa En Mi, nhớ nhung thầm lặng gót người xa vắng

Trong số các bài bolero từng được chọn làm chủ đề nhạc phim, bài Piensa En Mi (Hãy nhớ đến ta) của tác giả người Mêhicô Agustín Lara có lẽ là bản nhạc quen thuộc nhất. Bài hát do tác giả Agustín Lara ghi âm lần đầu tiên vào năm 1937, nhưng không thành công vượt bực như mong đợi.

Mãi đến gần nửa thế kỷ sau, khi đến phiên Luz Casal ghi âm lại bài hát cho bộ phim của Almodovar, thì lúc đó bài Piensa En Mi mới phá kỷ lục số bán : 5 triệu đĩa đơn trong vòng 6 tháng. Piensa En Mi (Hãy nhớ đến ta) là ca khúc chủ đề của bộ phim Tacones Lejanos (Gót người xa vắng), phát hành vào tháng 10 năm 1991.

Theo lời kể của nhà đạo diễn Tây Ban Nha Pedro Almodovar, thì trước khi khởi quay, ông đã chọn sẵn những bài hát mà ông muốn đưa vào bộ phim, trong đó có bản bolero khá xưa đề tựa Piensa En Mi của tác giả Agustín Lara. Tuy nhiên, trong số những phiên bản ghi âm mà Almodovar có trong tay, không có bài nào thật sự làm cho ông vừa ý. Vì thế ông quyết định thực hiện một phiên bản mới, nhưng vẫn chưa biết là sẽ thu thanh với ca sĩ nào.

Sáu tháng trước ngày ra mắt cuộn phim, cả đoàn làm phim vẫn còn loay hoay trong giai đoạn tiền kỳ : tác phẩm vẫn chưa có tựa đề chính thức, kịch bản còn đang chỉnh sửa. Trong thành phần diễn viên, người duy nhất vừa được tuyển lựa là Marisa Paredes, nổi tiếng trong làng điện ảnh Tây Ban Nha từ giữa những năm 1970. Trong bộ phim sắp quay của Almodovar, bà thủ vai một ca sĩ ở độ tuổi tứ tuần.

Bà có một đứa con gái ruột (do Victoria Abril thủ diễn), nhưng thời còn trẻ, sự nghiệp sân khấu khiến cho bà có cuộc sống nay đây mai đó, không được gần gũi với con. Đứa bé vì thế cảm thấy bị bỏ rơi hất hủi, đến khi trưởng thành, cô gái có vẻ ghét người mẹ ruột nhiều hơn là thương.

Kỷ niệm thơ ấu duy nhất đọng lại trong tâm trí cô gái là tiếng động giữa đêm khuya của bà mẹ đi giầy cao gót. Ý tưởng này sau đó được thu gọn trong tựa đề chính thức của bộ phim là Gót người xa vắng (Tacones Lejanos). Quan hệ giữa hai mẹ con lại càng phức tạp hơn khi hai người đàn bà này cùng yêu một người đàn ông : tình nhân khi xưa của bà mẹ nay lại là người chồng của cô con gái. Đời lắm cảnh trớ trêu, tình cớ sao oan trái.



Mối tình tay ba dẫn đến án mạng. Cô con gái bị tình nghi là đã giết chồng nên bị bắt giam. Mặc cảm tội lỗi dày vò lương tâm ray rức trái tim bà mẹ. Khi bà bước lên sân khấu biểu diễn, bà hát bài Piensa En Mi, không phải cho khán giả, mà để gửi gấm những lời nhắn nhủ cho đứa con gái ở trong tù. Bà mẹ hát cho con tất cả những lời yêu thương, mà trong suốt cuộc đời bà chưa từng nói.

Khi viết kịch bản, đạo diễn Pedro Almodovar thừa hiểu đây là màn quan trọng nhất của bộ phim : nút thắt càng khó tháo gỡ càng tạo thêm sự hồi hộp căng thẳng khiến khán giả phải chú tâm theo dõi cho đến hồi kết. Bản nhạc Piensa En Mi vì thế mà trở nên mấu chốt. Đạo diễn Almodovar muốn tìm ra một giọng ca có đủ hai tiêu chuẩn cực kỳ quan trọng.

Thứ nhất là khả năng diễn đạt, để lột tả trọn vẹn ý tứ của bài Piensa En Mi trong bối cảnh cuộn phim, tức là con hãy nhớ mẹ, chứ không phải là đôi lứa nhớ nhau. Thứ nhì, giọng ca này phải gần giống với giọng nói bình thường của nữ diễn viên Marisa Paredes. Một sự khác biệt quá lớn giữa giọng ca thu âm và giọng nói của người diễn có nguy cơ làm cho cảnh quay mất sức thuyết phục.

Theo lời kể của đạo diễn Almodovar, ông mời Luz Casal hợp tác ghi âm ca khúc chủ đề bộ phim sau khi tình cờ khám phá giọng ca này trên đài truyền hình. Sở trường của Luz Casal là hát nhạc rock, với chất giọng trầm khàn theo phong cách của Joan Jett và Chrissie Hynde của nhóm Pretenders.

Nhiều người trong đoàn làm phim cho rằng cách hát nhạc rock của Luz Casal sẽ không hợp với các bản tình ca thâu cho bộ phim. Bản thân cô ca sĩ cũng rất ngạc nhiên khi được nhà đạo diễn mời ghi âm bản nhạc bolero Piensa En Mi.

Công việc thu đĩa diễn ra vào ngày 12 tháng Tư năm 1991 tại một phòng ghi âm thủ đô Madrid. Ngoài các kỹ thuật viên và nhà đạo diễn, còn có nữ diễn viên Marisa Paredes, bởi vì bà muốn gợi hứng từ cách hát của Luz, để tìm ra điệu bộ và phong cách diễn vai.

Ngược lại, Luz Casal thay đổi cách hát, từ lối nhã chữ cho đến cách đặt giọng ca làm sao cho mượt mà trầm ấm chứ không khô khan khàn đục, cách uốn giọng vẫn trở nên gai góc chai sạn khi cần, một lối diễn đạt chầm chậm mà vẫn thôi thúc mãnh lực nội tâm. Kết quả rất ấn tượng, đạo diễn Almodovar rất hài lòng sau buổi ghi âm.

Trong phiên bản Piensa En Mi của mình, Luz Casal có một cách hát bolero rất tinh tế, khá tân kỳ, khác với những gì ta thường nghe ở thể điệu này, một giọng ca nén từng câu, vuốt từng chữ mà mỗi từ vẫn đầy đặn cả độ dài lẫn âm sắc, cô không lạm dụng cách rung giọng, chỉ luyến láy khi cần thiết, tức là trong những đoạn lâm ly nhất. Người hát bolero khi lạm dụng vibrato, khiến cho nhịp điệu thêm nặng nề, lê thê.

Thường thì trong phim truyện, ca khúc hay nhạc nền được dùng để minh họa hình ảnh. Nơi đạo diễn Pedro Almodovar, bài hát được dùng để dẫn dắt câu chuyện, để phản ánh trạng thái hay nói lên diễn biến nội tâm của các nhân vật. Điều đó giải thích vì sao đạo diễn này thường hay chăm chút khâu âm nhac.

Ông thường chọn ca khúc trước khi quay phim, dòng nhạc La Tinh hay các ca khúc lãng mạn trữ tình thường gợi cho ông ý tưởng cảnh quay. Chính ông đã viết lời Tây Ban Nha cho bài Un Ano de Amor, trong nguyên tác là một ca khúc tiếng Pháp, bài C’est Irréparable của Nino Ferrer mà Dalida và Mina đều có ghi âm. Nhiều bản nhạc tình khác như bài Curucucu Paloma cũng được ông đưa vào các bộ phim sau đó.



Dựa vào ca khúc, đạo diễn Almodovar xây dựng cảnh quay. Màn biểu diễn của bà mẹ trên sân khấu mở đầu với lối quay toàn cảnh, chầm chậm từ xa rồi dần dần xích gần lại, xen kẻ hình ảnh của bà mẹ đang cất tiếng hát, dư âm vang vọng đến người con gái đang ngồi trong tù. Càng về sau, đạo diễn càng dùng nhiều hình tượng cận ảnh, vết son môi để minh họa cho nụ hôn tội lỗi, nước mắt xuất hiện trên bờ mi sau bao ngày dồn nén câm nín, để rồi đạt tới đỉnh cao, khi đẫm lệ tuôn trào, nhỏ giọt nức nở xuống sàn diễn nhẹ rơi.

Do khéo chọn lựa, nên phim và nhạc cộng hưởng với nhau để tạo thêm sức cuốn hút. Người xem có cảm tưởng bài hát Piensa En Mi đã được viết riêng cho bộ phim này : bản bolero vô cùng thích hợp, cảnh quay lại càng ăn khớp. Vào tháng 10 năm 1991, bộ phim Tacones Lejanos ra mắt khán giả.

Tác phẩm này sau đó rất ăn khách tại châu Âu và tại Nam Mỹ, đoạt giải César dành cho phim nước ngoài và nhận đề cử Quả cầu vàng. Nhờ bộ phim mà cả đạo diễn, lẫn diễn viên và ca sĩ đều có được một sự nghiệp quốc tế. Nhờ bộ phim mà người Mêhicô khám phá lại bài bolero Piensa En Mi của tác giả Agustín Lara.

Sinh thời, ông Agustín Lara đã viết hơn 700 ca khúc, trong đó có các bài rất nổi tiếng như Vera Cruz, Granada hay Solamente Una Vez, còn bài Piensa En Mi chỉ trở nên kinh điển từ đầu những năm 1990 trở đi. Bản bolero này có khúc đàn dạo đầu vươn vấn khiến tâm hồn ray rức bâng khuâng, lối thể hiện nhập tâm xuất thần khiến cảnh phim trở nên tột cùng gay cấn, giai điệu nghe biết bao lần mà vẫn cực kỳ mùi mẫn.



Nguồn: RFI / Tuấn Thảo

Mời bạn xem & nghe thêm những tác giả, tác phẩm nổi tiếng khác 👉 Góc Vườn Âm Nhạc RFI của Tuấn Thảo 👈