Ca khúc và tác giả: Mon Vieux (Cha Tôi) của Jean Ferrat

Jean Ferrat sáng tác với Michelle Senlis bài Mon Vieux năm 1963 (AFP /Jean-Marie Huron )


Audio

‘‘Mon Vieux’’ (Cha Tôi) là một trong những ca khúc tiếng Pháp cực kỳ ăn khách vào giữa những năm 1970, bản nhạc này thường được gắn liền với tên tuổi của nam ca sĩ Daniel Guichard. Nhưng ít ai biết rằng bản nguyên tác đã ra đời từ một thập niên trước đó dưới ngòi bút của hai tác giả : Michelle Senlis đặt lời, Jean Ferrat soạn nhạc.



Vào những năm 1960, tài nghệ sáng tác và trình bày của Jean Ferrat đã được giới chuyên nghiệp công nhận. Trong số các tác giả chuyên đặt lời cho các bài hát của Jean Ferrat, có bà Michelle Senlis, từng viết ca khúc cho nhiều nghệ sĩ nổi tiếng thời bấy giờ, kể cả Juliette Greco, Léo Ferré, Dalida hay Hugues Aufray …..

Trong suốt sự nghiệp, Michelle Senlis cho biết quan hệ hợp tác giữa bà với nam danh ca kiêm tác giả Jean Ferrat đã đem lại rất nhiều thành quả và bền vững hơn cả. Cặp bài trùng này đã cùng nhau viết hơn 30 ca khúc trong đó có khá nhiều bài hát ăn khách như C’est beau la Vie (Cuộc đời vẫn đẹp), Chanson pour toi (Bài hát cho Em), Les Nomades (Những kẻ du mục) …..

Theo thông lệ, Jean Ferrat vẫn thường ghi âm các bài hát do chính ông soạn nhạc và do bà Michelle Senlis đặt lời. Thế nhưng, đến phiên bài "Mon Vieux", bản nhạc này lại trở thành một trường hợp ngoại lệ. Theo lời kể của Michelle Senlis, bà đã viết bài này ban đầu để tặng cho ông bố đang lâm bệnh : "Mon Vieux" theo cách gọi thân mật có nghĩa là Ông già, Ông cụ nhà tôi. Còn tác giả Jean Ferrat lúc ấy đang chuẩn bị ghi âm tập nhạc ‘‘Nuit et Brouillard’’ (Đêm tối và Sương mù) để tưởng niệm các nạn nhân từng bỏ mình trong các trại tập trung Đức Quốc Xã.

Thân phụ của ca sĩ Jean Ferrat cũng từng bị bắt làm tù nhân, bị đưa tới trại tập trung Auschwitz để rồi không bao giờ trở về với gia đình, không được dịp nhìn mặt vợ con lần cuối. Có lẽ cũng vì những kỷ niệm đau buồn ấy vẫn còn là những vết thương chưa lành, Jean Ferrat khi ghi âm tập nhạc ‘‘Nuit et Brouillard’’ (Đêm tối và Sương mù) đã giữ lại bài C’est beau la Vie (Cuộc đời vẫn đẹp) nhưng lại gạt qua một bên ca khúc "Mon vieux" (Cha tôi).

Bản nhạc này được hai ca sĩ khác ghi âm (Jacques Boyer và Jean-Louis Stain) vào năm 1963, nhưng không có phiên bản nào gặt hái thành công. Đến khi ông bố của tác giả Michelle Senlis qua đời vì bạo bệnh, bà không còn muốn nghe bài hát này, bản nhạc Mon Vieux hầu như chìm vào quên lãng do bị ‘‘cấm phổ biến’’ theo yêu cầu của tác giả trong vòng hơn một thập niên liền.

Mãi đến năm 1974, nam ca sĩ trẻ tuổi Daniel Guichard mới ngỏ lời xin ghi âm lại bản nhạc này. Bất ngờ thay, phiên bản của ông lại lập kỷ lục số bán thời bấy giờ để rồi trở thành một trong những ca khúc tiêu biểu nhất thập niên 1970, nhưng đồng thời sẽ gây ra nhiều mối hiềm khích, bất hoà giữa một bên là tác giả và một bên là người thể hiện.

Sinh năm 1948 tại thủ đô Paris, Daniel Guichard xuất thân từ một gia đình nghèo (bố ông người Pháp, mẹ ông là người Ba Lan gốc Nga). Mồ côi cha năm 15 tuổi, Daniel Guichard buộc phải bỏ học, đi làm sớm cho dù chưa đến tuổi trưởng thành, để đỡ bớt phần nào gánh nặng cho gia đình. Ông làm nghề khuân vác, chở hàng tại phiên chợ Les Halles ở trung tâm Paris, mỗi khi xe vận tải chở hàng đến, ông phải đưa các thùng hàng vào kho lưu trữ. Mỗi lần phải thức dậy sớm để đi làm, Daniel Guichard mới nhớ tới lúc bố mình còn sống, ông cụ không bao giờ than phiền dù có cực nhọc cách mấy, bất kể nắng mưa trưa chiều, mỗi lần ra đường, ông lúc nào cũng bận chiếc áo khoác sờn vai, bạc màu cũ rích.

Khi ghi âm lại nhạc phẩm ‘‘Mon Vieux’’ (Cha Tôi) Daniel Guichard đã chỉnh sửa một số ca từ sao cho hợp với hoàn cảnh của mình, khi mô tả lại cái thời ông vừa mồ côi cha (năm 15 tuổi). Điều đó đã làm phật lòng tác giả Michelle Senlis. Bà khiển trách cậu ca sĩ trẻ tuổi Daniel Guichard đã đặt bà trước ‘‘chuyện đã rồi’’, dám sửa lời bài hát mà quên xin phép trước tác giả. Mọi chuyện đâu lại vào đó, sau khi toà án công nhận Jean Ferat và Michelle Senlis mới thật sự là đồng tác giả bài hát, còn Daniel Guichard chỉ là người trình bày.

Sự nghiệp của Daniel Guichard trong nhiều năm sau đó cũng lắm lúc năm chìm bảy nổi. Sau khi thành công với một số ca khúc vào những năm 1970, 1980 như La Tendresse, Je t’aime Tu vois, T’aimer pour la Vie, Le Cœur à l’Envers, C’est pas facile d’Aimer, Pour ne plus penser à Toi và nhất là Le Gitan. Nhưng không có bài hát nào có thể đạt đến tầm vóc của nhạc phẩm Mon Vieux (Cha Tôi).

Tuy gây nhiều tranh cãi, nhưng phiên bản thứ nhì của bài hát này (với lời chỉnh sửa của Daniel Guichard) lại làm rung động con tim, thổn thức lòng người. Bằng những lời lẽ mộc mạc chân tình, Daniel Guichard dùng chất giọng trầm khàn để kể lại câu chuyện của hai tâm hồn im lặng, cha con sống bên nhau nhưng không biết bày tỏ thương yêu. Mon Vieux theo cách nhìn của Daniel Guichard là một lời nhắn nhủ : nên trân quý những tình cảm ta đang có ở trên đời, khi con tim cảm thấy tiếc nuối, điều đó có nghĩa là hạnh phúc đã lỡ cơ hội, niềm vui chợt đánh mất rồi.

Nguồn: RFI/ Tuấn Thảo

Mời bạn ghé chân 👉 Góc Vườn Âm Nhạc RFI của Tuấn Thảo 👈 để nghe thêm những bài ca nổi tiếng