Tâm tình nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9

Nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 từng nói trong một cuộc phỏng vấn là tiếng đàn lời hát giúp ông nói lên những điều thầm kín từ nội tâm. Thật thế, qua những giòng nhạc, qua ngón đàn đầy chất nghệ sĩ, Nguyễn Ánh 9 đã làm cho người nghe rung cảm theo tâm tình của ông.

Dàn trải trên phím đàn, dường như có hình ảnh chiều mưa, và man mác nỗi buồn về mối tình xa xưa
“Biệt khúc” qua giọng hát Quang Dũng …

Từ hải ngoại, những người yêu nhạc Nguyễn Ánh 9 đã vui mừng khi thấy lại ông sau thời gian dài không biết tin gì về nhạc sĩ này. Sau biến cố tháng Tư 1975, ông ở lại trong nước, đến năm 94 mới được dịp sang Pháp (là do Hội Từ thiện Pháp mời qua viết nhạc nền cho bộ phim về trẻ em vùng đồng bằng sông Cửu Long), và tới năm 2001 thì sang thăm bạn bè ở Mỹ.

Chuyến mới đây là vào tháng 6 năm ngoái, Nguyễn Ánh 9 được trung tâm Thúy Nga mời sang Mỹ thâu trong chương trình Paris by Night 83. Và sinh hoạt mới nhất là ông mở cho mình chỗ diễn.
Nhạc sĩ tên thật là Nguyễn đình Ánh chào đời tại Phan Rang Từ nhỏ, đã yêu tiếng đàn Piano nên mượn những đĩa nhạc cổ điển về để nghe và tập. Khi lên Đà Lạt học Lycée Yersin thì ông kể lại cho Thy Nga nghe như sau:

“Tôi mê đàn quá thành ra tôi không học. Ba tôi mới tống cổ tôi vào nội trú trường trên đó, để tôi xa hẳn cái đàn piano ở nhà đi. Lên trên trường thì may mắn cũng có cái đàn thì tôi … những lúc mà người ta ra chơi thì tôi len lén vào trong phòng, tôi tập đàn.

Khi mà không có đàn, mình nhớ cây đàn quá thì không biết tập làm sao bây giờ? tôi mới lấy miếng carton ra, tôi vẽ cái clavier đàn lên trên carton để mà tập.”

Tự học nhạc như thế, cho đến khi gặp được người chỉ dạy, là nhạc sĩ Hoàng Nguyên. Rồi qua sự giới thiệu của nhạc sĩ này, anh được vào chương trình Tuổi Xanh của Đài Phát thanh Saigon và Đài Phát thanh Đà Lạt.

Sau khi đậu Tú tài Pháp, anh xuống Saigon theo học trường Đại học Khoa học. Tuy nhiên, hằng đêm, lại lẻn nhà để đến học hỏi ngón đàn của dương cầm thủ Bùi Quang Linh. Không được bao lâu thì cha anh ra “tối hậu thư: hoặc là học hành đàng hoàng, còn cứ theo đàn ca thì hãy ra khỏi nhà”.

Tuổi trẻ liều lĩnh cộng với nỗi đam mê âm nhạc, chàng trai dám bỏ nhà, đến làm ở phòng trà Anh Vũ, “ban ngày tập đàn, trưa ăn cơm bình dân, đêm ngủ lại đó”.

Bị gia đình ngoảnh mặt, rồi mất cả người yêu vì cô ấy vốn là con nhà nề nếp, không được phép tiếp tục gặp chàng lãng tử. Tuy vậy, cô vẫn dõi theo bước chân sự nghiệp của Nguyễn Ánh, và chính cô phát hiện ra là tên này gồm 9 mẫu tự, 9 lại là số hên. Từ đó, anh lấy nghệ danh là “Nguyễn Ánh 9” luôn, “nghe kêu như là Vua Louis 14 bên Tây vậy đó. Tuổi trẻ nổi máu tếu mà” anh kể lại

Nhạc “Tình khúc chiều mưa” …

Rời nhà ra đi, mất cả người yêu … cái giá phải trả quá đắt nhưng biết làm sao, Nguyễn Ánh 9 nói rằng “Đối với tôi, Âm nhạc là hơi thở, không có Âm nhạc thì tôi không phải là chính mình nữa.”
Đó là vào năm 1960, anh làm ở phòng trà Anh Vũ, và dần trở nên nhạc công tại các nơi trình diễn ca nhạc của Saigon hoa lệ. Anh cho hay là chơi Piano tiến bộ nhiều là vào năm 20 tuổi, nhờ được nhận vào một ban nhạc người Philippin, được họ dạy nhạc Jazz.

Nhạc“Cho người tình xa” … 

Tháng 8 năm 1970, trong dịp cùng đi với nữ ca sĩ Khánh Ly sang Nhật Bản trình diễn tại hội chợ quốc tế Osaka, Nguyễn Ánh 9 đã, rất tình cờ viết nên nhạc bản “Không”. Trong cuộc phỏng vấn của Trung tâm Thúy Nga, ông thuật lại

“Khánh Ly có hỏi giỡn tôi “Có yêu cô ấy nữa không?”. Sẵn cây đàn guitar trên tay, tôi mới rải một hợp âm, hát lên “Không, không, tôi không còn yêu em nữa …” kế, đổi hợp âm rồi tôi làm một lèo luôn. Bài đó nổi tiếng một cách tôi không ngờ. Đó là cái sự may mắn tình cờ đến với tôi!”

Tuy nhiên, đến khi nhạc bản “Không” phát trên truyền hình số 9 qua giọng hát Elvis Phương thì mới làm cho mọi người ưa chuộng, và đưa tên tuổi Nguyễn Ánh 9 nổi lên.

Nhạc “Không” do Elvis Phương hát … 

Sự đón nhận nhiệt tình của người nghe nhạc, đem lại cho Nguyễn Ánh 9 cảm hứng mạnh mẽ để sáng tác liền tay những nhạc bản “Ai đưa em về”, “Một lời cuối cho em”, “Chia phôi”, “Không 2”, “Trọn kiếp đơn côi”, “Đêm tình yêu”, “Mùa Thu cánh nâu” phổ thơ Hoàng Nhu, “Tình khúc chiều mưa”, “Buồn ơi, chào mi”, …

Cùng thời gian ấy, Nguyễn Ánh 9 cộng tác với từ phòng trà này sang vũ trường khác …

“Kỷ niệm” …

“Không! tôi không còn, tôi không còn yêu em nữa …” tiếng kêu đau thương của con tim, lập lại nhiều lần như chối từ, như để cố quên.

Nhạc “Buồn ơi, chào mi” qua giọng hát Anh Tú … 

Nguyễn Ánh 9 cố gắng vùi lấp mối tình bằng cách lao đầu làm việc. Thời gian cũng giúp cho anh tìm quên lãng. Tại một phòng trà, Nguyễn Ánh 9 gặp gỡ cô nghệ sĩ nhảy thiết hài, là người nữ đầu tiên về môn này ở nước mình. Tính tình hiền lành của cô khiến chàng nhạc sĩ lang bạt cảm mến, và muốn tìm đến bến an bình.

Gửi mùa Hạ cho hồn Thu lá úa Trao cuộc đời cho kiếp sống đi hoang Đêm tình yêu, nhịp bước võ vàng Anh gõ cửa tim, xin ngủ trọ một đêm …”

Nhạc (trích bản “Đêm Tình yêu” của Nguyễn Ánh 9) 

Khi ấy, với những nhạc bản nổi tiếng của mình, Nguyễn Ánh 9 đã có thể chứng minh với gia đình là sự quyết tâm đã đem lại điều mong muốn. Anh nhờ Mẹ năn nỉ với Bố cho trở lại gia đình, cũng như xin phép lấy vợ. Ông bố cũng xuôi lòng khi thấy con mình thành danh, được nhiều người hâm mộ. Và thế là chấm dứt 5 năm đi hoang, Nguyễn Ánh 9 lập gia đình vào năm 1965.

Nhạc “Lối về” qua giọng hát Cẩm Vân … 

Sau này, Nguyễn Ánh 9 có lần thuật lại là sau khi cha mất, ông tìm thấy trong góc tủ của cha những bản nhạc mà ông đã viết. Thì ra, tuy buộc đứa con phải rời khỏi nhà vì không chịu học hành, nhưng người cha vẫn âm thầm theo dõi bước đi của con.

Biến cố tháng Tư 1975 xảy tới, Nguyễn Ánh 9 vốn không thích đi đâu xa, và nghĩ rằng mình chỉ là một nhạc công, nên ở lại. Hoàn cảnh hồi đó như thế nào? ông thuật lại

“Lúc đó đi đàn thì phải có đàn. Lúc đó xài đàn Organ mà chúng tôi đâu có tiền mua đàn Org! Đã vậy, phải đi làm ở tỉnh chứ ở thành phố thì thời gian đó, chỉ có những đoàn ca nhạc của Nhà nước mà thôi. Chúng tôi lúc đó thì con cái còn nhỏ, không thể nào mà đi theo cha mẹ đi mấy cái tỉnh, không có thời giờ đi học. Chúng tôi phải về thành phố để cho các cháu đi học.”

Đi tỉnh, như Nguyễn Ánh 9 vừa nói, là đi diễn với đoàn văn nghệ của Duy Khánh cùng với nhạc sĩ Quốc Dũng. Trở lại Saigon, vợ chồng ông xin làm tại Xa cảng miền Tây.

“ Ở bến xe, vợ tôi đi bán vé, tôi thì làm kiểm soát.”

Cũng may là Xa Cảng có đội văn nghệ phục vụ công nhân, thành ra ông vẫn nuôi dưỡng được tình yêu âm nhạc. Đến năm 1978 thì nghỉ làm tại Xa cảng. Sau đó, có lúc, ông mở lớp dạy dương cầm, xoay sở mọi cách để kiếm sống.

“ Khi mà có những tiệm ăn mở ra, rồi có ca nhạc phục vụ trong nhà hàng ăn thì tôi lại có được cái cơ hội đi đàn trở lại.”

Qua thập niên 90, tức là sau 16 năm không sáng tác được gì, Nguyễn Ánh 9 viết một số nhạc bản nữa như “Tình yêu đến trong giã từ”, “Cho người tình xa”, “Cô đơn”

Nhạc “Cô đơn” qua giọng hát Trần Thu Hà … 

“Cô đơn” nhạc bản mà Nguyễn Ánh 9 trân quý nhất, ông viết cho riêng mình, để nói lên nỗi đam mê âm nhạc của mình. Ông tâm sự rằng Không như mọi người nghĩ, “cô đơn” đây không phải là chuyện tình cảm giữa nam và nữ, mà là nỗi cô đơn trên đường nghệ thuật. Nhạc sĩ cần có người cảm nhận được tác phẩm của mình để thể hiện như ý. Ngược lại, ca sĩ cũng cần có người đệm đàn, sao cho trình bày được trọn vẹn để đưa tác phẩm nghệ thuật ấy đến với người nghe.

Chỉ sáng tác khi có cảm xúc vì thế, nhạc bản của ông không nhiều. Tuy nhiên, trong số khoảng 30 bài, rất nhiều nhạc bản được người nghe, từ thế hệ trước tới ngày nay, yêu thích.

Nhạc “Tình khúc chiều mưa” … 

Nguyễn Ánh 9 cũng tham gia một số chương trình hòa tấu, các đêm nhạc, và được mời viết nhạc nền cho các phim “Mảnh tình nghiệt ngã”, “Mênh mông tình buồn”. Về cuộc sống gia đình, ông tâm sự:
“Tôi biết rằng trong cái niềm đam mê âm nhạc của tôi, nhiều khi mình cũng bỏ bê quên vợ con đi. Tôi ví tôi như là cái con thuyền, rời bỏ bến sông đi ra chơi cùng biển rộng. Đến khi bị sóng gió vùi dập, mới trở về lại bến xưa thì bến vẫn mong chờ, vợ tôi vẫn thương yêu tôi, và tất cả những cái lỗi của tôi, đều bỏ qua hết.

Khi mà tôi hiểu ra được những điều đó thì vợ tôi nhận những lời xin lỗi đó. Và 42 năm sau - chúng tôi lấy nhau được 42 năm rồi - chúng tôi vẫn chia sẻ với nhau những vui buồn. Tôi nghĩ rằng khi chúng tôi được hạnh phúc như thế đó, có nghĩa rằng chúng tôi tin yêu lẫn nhau, và biết nhường nhịn nhau.”

Tới năm 2001, sau hàng bốn chục năm, đêm đêm đi đánh đàn, Nguyễn Ánh 9 có ý định giải nghệ, ông nghỉ để thời giờ đi thăm bạn bè trong nước và ở bên Mỹ. Kỷ niệm từ các chuyến đi ấy, ông nói
“Rất nhiều kỷ niệm. Nhớ nhất là gặp được một số anh em nghệ sĩ cũ, rồi một số anh em nghệ sĩ mới, lớp trẻ bây giờ, và đồng thời, tôi được gặp mặt những người đã yêu thích dòng nhạc Nguyễn Ánh 9. Tôi rất cảm động.

Lòng yêu mến của bạn bè, của khán giả. Có nhiều người nói “Tôi nghe nhạc của anh nhiều lắm mà bây giờ, mới biết mặt anh!” Thật ra thì người nhạc sĩ sáng tác, ít khi được người ta biết mặt, chỉ biết tên thôi.”

Nhưng rồi … nhớ cảnh trình diễn quá, ông phải trở lại đàn. Dạo này thì người ta thấy ông mở phòng trà. Ông kể là mặc dù lỗ, phải đắp tiền từ việc đánh đàn ở các nơi khác nhưng được cái là vui, có chỗ diễn cho riêng mình.

“Sinh hoạt hiện nay của tôi là vẫn đi đàn mỗi đêm tại khách sạn Sofitel từ 6 giờ đến 8 giờ. Xong rồi qua chỗ Phòng trà “Tiếng dương cầm” của tôi. Là để có cái chỗ mà chơi nhạc, loại nhạc tiền chiến. Có cái điểm để gặp gỡ bạn bè. Một cái phòng trà nho nhỏ thôi! Tôi gọi đó là Phòng trà “Tiếng dương cầm” vì tôi là một nhạc sĩ đàn dương cầm mà.

Ngoài tôi ra, thì có ban nhạc gồm những người bạn nhạc công hồi xưa cùng làm chung với tôi, thì bây giờ họ đi làm lại với tôi. Ca sĩ thì không phải các ca sĩ “sao” đâu! Phòng trà nhỏ mà. Chỉ có những ca sĩ bình thường, và tôi sử dụng những ca sĩ trẻ, vừa đi học vừa đi làm. Họ cũng muốn có cái thu nhập để mà tiếp tục đi học.”

Nhạc “Tiếng hát lạc loài” … 

“Tiếng hát lạc loài” thâu từ một buổi trình diễn trong dịp ra hải ngoại, do chính tác giả Nguyễn Ánh 9 đàn và hát.  “Tiếng hát lạc loài” kết thúc chương trình về người nhạc sĩ này

Nguồn: RFA / Thy Nga