"Đáng sợ hơn cả yêu ma quỷ quái chính là những người táng tận lương tâm" - Mạc Ngôn

Nhà văn Mạc Ngôn
Mạc Ngôn, nhà văn nổi tiếng Trung Quốc, từng bị cho thôi học giữa chừng trong thời kỳ Đại Cách mạng Văn hóa và phải tham gia lao động nhiều năm ở nông thôn. Dù luôn bị đói khát và cô đơn, nhưng điều ám ảnh ông lại chính là nỗi sợ hãi…

Tuổi thơ của tôi, điều để lại ấn tượng sâu sắc ngoài đói khát và cô độc ra chính là nỗi sợ hãi. Nhưng rốt cuộc nó là gì, từ đâu đến, điều này mãi giống như một câu hỏi trong vòng lẩn quẩn…

Tôi sinh ra tại một làng quê hẻo lánh lạc hậu, sinh sống ở đó mãi cho đến 21 tuổi mới rời khỏi quê hương. Vùng đó mãi cho đến những năm 80 của thế kỷ trước mới có điện, trước đó, chỉ có thể dùng đèn dầu và đèn cầy chiếu sáng.

Đèn cầy là vật xa xỉ vào thời đó, chỉ những dịp lễ trọng đại như ngày tết mới thắp, còn trong những ngày bình thường, chỉ có thể dùng đèn dầu để thắp sáng.

Nhà văn Mạc Ngôn, người đã từng trải qua những năm tháng sợ hãi trong thời Cách mạng Văn hóa. (1966 - 1976)
Trong một khoảng thời gian rất dài, dầu hỏa cần phải dựa vào tem phiếu để cung ứng, hơn nữa giá cả đắt đỏ, vì vậy, đèn dầu cũng không phải thể tùy tiện thắp được.

Tôi đã từng yêu cầu được thắp đèn trong khi ăn cơm, nhưng bà nội của tôi giận dữ mắng rằng: “Không thắp đèn, lẽ nào con có thể nhét nhầm cơm vào trong lỗ mũi hay sao?” Đúng vậy, dẫu là không thắp đèn, chúng tôi vẫn cho cơm vào miệng ăn một cách chính xác, chứ không phải nhét vào lỗ mũi.

Trong những năm tháng đó, mỗi khi màn đêm buông xuống, trong làng tôi lại tối đen như mực, tối đến nỗi không nhìn rõ được năm ngón tay trước mặt. Trải qua đêm tối dài dằng dặc này, những người già bèn kể chuyện về yêu ma quỷ quái cho đám trẻ con chúng tôi nghe.

Trong những câu chuyện này, dường như hết thảy thực vật và động vật đều có thể biến thành người hoặc là có năng lực kiểm soát ý chí của con người. Những người già nói rằng những chuyện này đều là có thật, chúng tôi cũng tin rằng chúng là thật.

Những câu chuyện này vừa khiến chúng tôi cảm thấy sợ hãi, vừa khiến chúng tôi cảm thấy hưng phấn. Càng nghe càng thấy sợ, nhưng càng sợ lại càng muốn nghe.

Tôi sợ ma sợ quỷ như vậy, nhưng trước giờ vẫn chưa từng gặp qua yêu ma, cũng không có bất cứ yêu ma hay quỷ quái nào từng gây hại cho tôi. Trong nỗi sợ hãi đối với ma quỷ thời còn trẻ ấy, thật ra cũng có mấy phần chờ đợi.

Ví như tôi đã nhiều lần mong có thể được gặp được một mỹ nữ do hồ ly biến thành, cũng mong có thể nhìn thấy mấy con động vật nhỏ trên tường biết ca hát vào những đêm trăng.

Mấy chục năm nay, điều thật sự tạo nên những tổn thương cho tôi vẫn là con người, thật sự khiến tôi cảm thấy sợ hãi cũng chính là con người


Giới trí thức, nghệ sĩ, viên chức bị đấu tố, lăng nhục khắp nơi trong thời Đại Cách mạng Văn hóa
Trước những năm 80 của thế kỷ trước, Trung Quốc là quốc gia đâu đâu cũng là “đấu tranh giai cấp”, không kể là ở thành phố hay nông thôn, luôn có một bộ phận người, bởi vì các loại nguyên nhân hoang đường đã phải chịu nhận sự áp bức và quản chế của những người khác.


Hồng vệ binh Trung Quốc, học sinh trung học và đại học, tay cầm “Hồng bảo thư” của Mao Trạch Đông, diễu hành trên đường phố Bắc Kinh vào đầu tháng 6/1966. Trong suốt thời Cách mạng Văn hoá tại Trung Quốc (1966-1976), dưới chỉ thị của Mao, Hồng vệ binh có mặt khắp đất nước để làm nhục, tra tấn và giết hại những người được cho là “kẻ thù giai cấp”. (Ảnh: Getty Images)
Có một bộ phận trẻ em, bởi vì tổ tiên của họ từng sống qua những năm tháng sung túc, mà bị tước đoạt quyền lợi được học hành, đương nhiên cũng không có quyền lợi đi vào thành phố để có được một cuộc sống thoải mái hơn. Còn một bộ phận trẻ em khác, lại bởi tổ tiên là những người nghèo khổ, đã có được một số quyền lợi.

Nếu chỉ là như vậy thôi, thì cũng không tạo thành nỗi sợ hãi. Điều tạo thành nỗi sợ hãi là một số người và con cái của họ luôn theo dõi và áp bức những người bị họ đánh đổ và con cái của những người bị đánh đổ.

Tổ tiên của tôi đã từng giàu có (mà loại giàu có này, cũng chẳng qua chỉ là đã từng có mười mấy mẫu ruộng, có một con lừa và một con bò), vì vậy tôi chỉ có thể học đến lớp 5 tiểu học liền bị đuổi ra khỏi trường học.

Trong những ngày tháng ấy, tôi vẫn luôn phải dè dặt cẩn thận, thận trọng từng cử chỉ lời nói, sợ nói lỡ một câu, sẽ mang đến tại họa cho gia đình.


Đấu tố trong Cách mạng Văn hóa ở Trung Quốc năm 1966
Nhiều lần, khi tôi nghe thấy từ trong phòng làm việc của làng phát ra những tiếng kêu la thảm thiết của những người được gọi là phần tử xấu bị những cán bộ trong làng và những kẻ tay sai đánh đập tra tấn một cách dã man, tôi đều cảm thấy được nỗi sợ hãi cực độ. Nỗi sợ hãi này còn khủng khiếp hơn rất nhiều so với hết thảy nỗi sợ hãi mà yêu ma quỷ quái tạo nên.

Lúc này tôi mới hiểu được hàm nghĩa trong câu nói của mẹ tôi. Tôi vốn tưởng rằng mẹ tôi nói dã thú và quỷ quái trên đời này đều sợ người, bây giờ tôi mới biết, trên thế gian, hết thảy mãnh thú hay là quỷ quái đều không đáng sợ bằng những người đã đánh mất lý trí và lương tri kia.

Trên thế giới quả thực có những người đã bị hổ sói làm hại, cũng có những câu chuyện yêu ma quỷ quái hại người, nhưng khiến cho hơn hàng mấy chục triệu người chết oan lại là con người, khiến cho hàng chục triệu người bị tra tấn ngược đãi cũng là con người. Và sự ca ngợi đối với những hành vi tàn khốc này là bệnh thái của xã hội.

Tuy thời đại đen tối giống như “Đại Cách mạng Văn hóa” đã kết thúc hơn 20 năm rồi, cái gọi là “đấu tranh giai cấp” cũng đã bị hủy bỏ, nhưng những người đã trải qua thời đại đó giống tôi nghĩ lại vẫn còn thấy rùng mình.

Mỗi lần tôi trở về quê nhà, nhìn thấy những người năm xưa đã từng hoành hành ngang ngược kia, dù cho họ mặt mày tươi cười với tôi, nhưng tôi vẫn là khom lưng cúi đầu, trong lòng chứa đày nỗi sợ hãi một cách không tự chủ.

Mỗi lần khi tôi đi ngang qua những ngôi nhà đã từng tra tấn đánh đập người ta, dù cho những gian nhà đó đã tan hoang, sắp đổ sụp xuống, nhưng tôi vẫn có cái cảm giác không lạnh mà run, giống như tôi biết rõ trên cây cầu đá nhỏ vốn không có ma quỷ gì, nhưng vẫn vừa chạy vừa kêu la lớn tiếng vậy.
Quay đầu nhìn lại chuyện xưa, tôi là một đứa trẻ lớn lên trong đói khát, cô độc và sợ hãi, tôi đã trải qua và chịu đựng rất nhiều khổ nạn, nhưng cuối cùng tôi không có điên cuồng cũng không có sa ngã, hơn nữa còn trở thành một nhà văn được mọi người kính trọng, rốt cuộc điều gì đã chèo chống cho tôi, giúp tôi vượt qua những ngày tháng đen tối đó? Chính là hy vọng!

Tôi mong rằng trong thời đại của tương lai, nỗi sợ hãi do những kẻ ác tạo thành sẽ càng ngày càng ít. Nỗi sợ hãi từ những câu chuyện yêu ma quỷ quái và những câu chuyện thần thoại cổ tích sẽ không bị phai đi, bởi vì trong những câu chuyện này bao hàm sự kính sợ của con người đối với những điều chưa biết trên thế giới và khao khát hướng tới một cuộc sống tốt đẹp, cũng bao hàm hạt giống văn học và nghệ thuật trong đó.

Mạc Ngôn

Nguồn: Đại Kỷ Nguyên