Kênh đào Kra của Thái Lan: Cuộc chơi mới, nặng ký của Trung Quốc

Thái Lan đang cân nhắc lại đề xuất xây dựng một kênh đào qua eo đất Kra để nối liền Ấn Độ Dương với biển Nam Trung Hoa (hay Biển Đông. Chuyện gì sẽ xảy ra nếu kênh đào Kra của Thái được xây dựng?


Ông Carlyle A. Thayer

Giáo sư Carlyle A. Thayer, Học viện Quân sự Hoàng gia Úc chuyen gia về khu vực Đông Nam Á người từ những năm 1980 đã tham gia vào công việc giảng dạy quân sự cho các sĩ quan quân đội Thái Lan trả lời phỏng vấn SBS Việt ngữ.



Hỏi: Ai sẽ được lợi từ kênh đào này? Ai bị ảnh hưởng?

Đáp: Theo như kinh nghiệm cũng như hiểu biết của tôi như là một người đã và đang tham gia vào việc giảng dạy quân sự cho các sĩ quan quân đội Thái từ những năm 1980 đến nqay thì việc có một kênh đào ở miền nam Thái Lan là điều mà hiện nay có thể vẫn chỉ là chủ đề trên giấy.

Lý do là vì xây dựng kênh Kra sẽ là một dự án hoành tráng kéo dài nhiều năm nếu không muốn nói là một thập niên để hoàn thành.

Nó sẽ liên quan đến việc mở rộng các tuyến đường biển qua Ấn Độ Dương về phía đông qua phía nam Thái Lan để đi ra ngõ ở phía cuối phía của biển Nam Trung Hoa (Biển Đông) và liên kết với các tuyến đường biển Bắc Nam.

Điều này sẽ cắt giảm thời gian hải hành từ hai đến sáu ngày để vận chuyển hàng theo một trong ba tuyến đường biển Malacca, Lombok và Eo biển Sunda.

Do vậy mà tùy thuộc vào việc con kênh Kra sẽ rộng và sâu như thế nào thì mới biết được lưu lượng và mật độ giao thông của nó.

Tuy nhiên con kênh Kra cũng sẽ chuyển hướng các chuyến hải hành từ eo biển Malacca và Singapore.

Singapore sẽ phải chịu sự sụt giảm trong lưu thông.

Miền Nam Việt Nam có thể hưởng lợi như một cảng có thể được xây dựng để tận dụng lợi thế của tuyến đường mới này.

Thái Lan sẽ được hưởng lợi từ việc thu phí tàu qua lại kênh.

Việc đi qua Kra isthmus sẽ đi qua khu vực mà cướp biển đã hoạt động nhưng nó cũng sẽ vượt qua lãnh thổ đất liền ở miền Nam Thái Lan, nơi phiến quân Hồi giáo tiến hành một cuộc nổi dậy.

Lãnh thổ Thái Lan về mặt đại lý sẽ bị cắt làm hai từ con kênh đào này.

Lịch sử buộc chúng ta phải thận trọng.

Xây dựng một con kênh trên Kra isthmus đã là một giấc mơ có từ lâu mà chưa bao giờ được thành hiện thực.

Trước đây thì chi phí xây dựng con kênh là một vấn đề lớn khiến người Thái cân nhắc.

Việc sử dụng chất nổ hạt nhân thậm chí còn được gợi ý để mở con kênh hàng hải này.

Ngày nay mọi việc đã thay đổi, Trung Quốc có nguồn tài chính và có thể dễ dàng liên kết bỏ ra để đầu tư theo kế hoach Sáng Kiến Con đường và Vành Đai đai của họ.

Về mặt chiến lược, một kênh đào qua eo Kra sẽ làm giảm cái gọi là "tiến thoái lưỡng nan Malacca" mà Hoa Kỳ có thể làm xáo trộn eo biển này gây xáo trộn cho việc đi lại của Trung Quốc hay thâm chí một cuộc xung đột.

Rõ ràng, nói gì đi nữa thì cơ sở hạ tầng cảu Sáng Kiến Con đường và Vành Đai sẽ giúp Trung Quốc tăng cường ảnh hưởng ở các quốc gia nơi mà cơ sở hạ tầng được xây dựng.

Đây có thể là "cuộc chơi lớn" mà người Trung Quốc làm giảm thiểu ảnh hưởng của Singapore một đồng minh rất thân cận luôn ủng hộ Hoa Kỳ.

Hỏi: Kênh Kra sẽ tác động như thế nào đến các tranh chấp ở Biển Đông? Liệu việc Trung Quốc đầu tư xây dựng con kênh thì việc này có cho họ lợi thế để trở nên hung hăng hơn trong việc khẳng định sự kiểm soát ở Biển Đông? Con kênh đào Kra cắt ngang Thái Lan nối liền Tây Ấn độ Dương và Biển Đông có nghĩa là việc vận chuyển sẽ đi qua vùng nước gần đảo Phú Quốc của Việt Nam. Trung Quốc cũng tuyên bố giành chủ quyền ở vùng biển này trên bản đồ có đường lưỡi bò chín đoạn của họ. Vậy điều này sẽ tác động đến mối quan hệ Trung Quốc - Việt Nam như thế nào?

Đáp: Nếu Trung Quốc tài trợ cho kênh Kra thì họ sẽ có một sự hiện diện lâu dài ở phía nam Thái Lan và có thể ảnh hưởng đến các chính sách của chính phủ Thái.

Thái Lan có thể sẽ phải chịu nợ Trung Quốc trong một thời gian rất dài.

Dự án kênh Kra là cách Trung Quốc nối dài cánh tay quân sự và sự thống trị của họ đối với Biển Đông.

Trung Quốc không có vẻ gì là sẽ sử dụng con kênh đào cho các mục đích quân sự khi có căng thẳng hoặc xung đột. Căn cứ hải quân ở Hải Nam quan trọng hơn nhiều.

Sự hung hãn của Trung Quốc ở Biển Đông phụ thuộc vào các hoạt động hải quân của Hoa Kỳ, và Trung Quốc tính toán làm cách nào để hung hăng cho thu được lợi nhưng không để gây ra có quá nhiều rủi ro.

Hoàng Sa nằm gần các tuyến đường hàng hải tàu thuyền đi qua trên tuyến Bắc-Nam.

Điều này sẽ bao gồm giao thông đi qua kênh Kra.

Trung Quốc có thể sử dụng điểm này như là một điểm áp lực khi cần thiết.

Dài xuống phía Nam của biển Nam Trung Hoa hay Biển Đông, tàu bè quốc tế tách ra với một tuyến đi qua về phía Đông của quần đảo Trường Sa và các tuyến đường khác về phía Tây của quần đảo Trường Sa để tránh vùng biển Trường Sa.

Tuyến phía đông đi qua Philippines. Tuyến phía tây đi qua quần đảo Hoàng Sa.

Trung Quốc sẽ không làm gián đoạn hoặc làm phiền sự tự do đi lại của tàu thương mại bởi vì chính họ cũng có rất nhiều dự phần chính trong đó.

Kênh Kra sẽ là một khoản dôi ra thêm về lợi nhuận trong thời gian dài bởi vì nó sẽ làm giảm chi phí vận chuyển và thời gian vận chuyển.
Kênh Kra sẽ có nghĩa là vận chuyển quốc tế sẽ tăng mật độ xung quanh vùng biển gần Phú Quốc.

Mối đe dọa đối với Việt Nam sẽ rất nhỏ. Phú Quốc đã là của Việt Nam và họ có thể đặt tên lửa dọc tuyến duyên hải trên đảo Phú Quốc để phòng ngừa mối đe dọa từ Trung Quốc nếu cần thiết.

Về mặt chiến lược, Việt Nam điều hành các tuyến giao thông nội bộ dọc bờ biển và đảo gần đó của họ, và

Trung Quốc sẽ hoạt động trên các tuyến giao thông bên ngoài - các tàu hải quân Trung Quốc làm không có cảng nào để cập mà gần Phú Quốc.

Đây là tuyến vận chuyển thương mại sẽ đi ngang qua Phú Quốc và Trung Quốc cũng giống như tất cả các vấn đề hàng hải của các nước có cùng mối quan tâm trong việc giữ an toàn và mở rộng tuyến đường biển.

Tuyên bố của Trung Quốc đối với các vùng biển bên trong đường chín đoạn của họ là mơ hồ.

Phú Quốc là nằm cách xa Trường Sa về phía Bắc. Trung Quốc không có các hòn đảo nhân tạo đồn trú quân sự gần Phú Quốc.

Việt Nam cần phải thận trọng, tuy nhiên, đặc biệt nếu Trung Quốc có thể ép Thái Lan cho họ đặt căn cứ hải quân trên bờ biển phía đông Thái Lan.

Kênh Kra không ảnh hưởng tiêu cực đến Việt Nam.

Tàu thủy quá cảnh qua con kênh sẽ đến Việt Nam nhanh hơn hoặc tàu biển rời Việt Nam đến Ấn Độ Dương sẽ nhanh hơn.

Tất cả các giao thông khác sẽ trở thành một phần của kết nối khu vực liên kết các quốc gia thương mại với cả Đông Nam Á và Đông Bắc Á.

Nguồn: SBS / Mai Hoa Pham (đăng ngày 12/2/2018)