Lịch sử Phật Giáo tại Burvatia (Buryatia), Nga

Phật giáo đã đến xứ Mông cổ ( Xiongnu, Xianbei, và Khitans) vào thế kỷ thứ hai sau Tây lịch.Trong đó lãnh thổ Ivolginsk xứ Xiongnu ) đã có dấu tích Phật giáo trong các nấm mộ. Vào thế kỷ 17, Phật giáo Tây Tạng phát triển tại Mông Cổ rồi truyền đến dân chúng Transbaikalia ( vùnh gần đông hồ Baikal) thuộc Buvat. Khoảng cuối thế kỷ 17 đầu thế kỷ 18, Phật giáo trải rộng khắp vùng Transbaikal. Một nhóm khác đi từ tu viện Labrang ở Amdo của Tây Tạng. Ban đầu họ lập những chùa nhỏ gọi là Dugan .

Dzogchen Dugan (chùa) at the Ivolga Datsan . Ảnh vào năm 2012

 
Green Tara Dugan at the Ivolga Datsan . Ảnh vào năm 2012 

Năm 1701 có 11 dugans ở Transbaikalia. Năm 1722, biên giới Mông Nga bị đóng cửa, và phía bắc Mông cổ thuộc Nga, là đất Buryat, Nga cho xứ này có quyền về tôn giáo, cho nên xứ này lập các tu viện đại học Phật giáo gọi là Datsan ở Buryatia. Tu viện đại học thứ nhất lập ở Tsongol xây xong thập niên 1740. Năm 1741 Nữ hoàng Elizabeth (Yelizaveta Petrovna) công nhận Lạtma giáo , và công nhận 11 datsan cùng 150 lạt ma. Thế là Phật giáo Tây Tạng trở thành tôn giáo chính thức tại Nga. (Tháng 7 năm 1991, Phật giáo Buryatia làm lễ 250 năm được công nhận chính thức). Khoảng 1846, có 343 datsan lập ở Buryatia.

Các đại học ở đây đã thâu thái các văn chương, tập quán của phái Lat ma áo vàng ( Gelugpa lineage), và các tông phái khác của Phật giáo. Năm 1869, Lat ma Mông Cổ là Choi-Manrambađã dạy về y học tại Tu viện đại học Tsugol Datsan. Và từ đấy , y học phát triển. Năm 1878, trường Duynhor Kalachakra đưọc lập ở Aga datsan thì nâng cao giá trị tinh thần của tu viện đại học. Năm 1887, sách in ra, có 29 nhà in hoạt động,cho đến năm 1930 bị hủy hoại thì các nhà in đã in 2000 nhan sách viết bằng chữ Tây Tạng và Mông Cổ. Đến cuối thế kỳ 19, Phật giáo đã phát triển đến vùng Cisbaikalia (nay là Bắc Buryatia).


The Devajin Dugan at the Tamcha Datsan. 



Tín đồ Phật giáo tai Ivolga Datsan

Hambo Lama (ngồi giữa) của Tu viện đại học Tamcha . Ảnh chụp vào năm 1886  
 

Năm 1918, Cộng sản ra lệnh tách rời nhà chùa với Chính quyền, và bãi bỏ giáo dục tôn giáo. Đạo luật này có hiệu lực tại Buryatia năm 1925, phá hoại giáo dục Phật giáo. 47 tu viện đại học và chùa nhỏ không hoạt động được. 1800 lạt ma học giả bị giam, lưu đày, hoặc vào trại cưỡng bách lao động. Hơn 100 vị lạt ma bị bắn chết.

Trong thập niên 1920, vài nơi trong xứ Transbaikalia ( nhất là ở Aga) cho đến vùng Shenehen của Nội Mông thì còn tiếp tục truyền thống Phật giáo. Ngày 2-5 -1945, Hội đồng Nhân Dân Buryat ra nghị định mở cửa chùa Phật giáo. Các chùa chiền, tu viện được mở lại như Hambyn Sume ở Srednyaya Ivolga, Ivolga Datsan ở Buryatia và Aga Datsan ở Aga Buryat của Chita Oblast... được mở cửa từ 1946. Năm 1991, một học viện cao cấp gọi là Dashi Choynhorlin mở tại Ivolga Datsan để đào tạo tăng sinh, giáo sư, dịch giả , nghệ sĩ...Việc đào tạo theo quy mô của tu viện đại học Goman . Năm 1991, số đại học tu viện ở Buryatia lên đến 12.

(sưu tầm)