Nhạc ngoại lời Việt : Giòng nhạc François Feldman

Francois Feldman phát hành 7 album từ 1987 đến 2004

Audio: Nhạc ngoại lời Việt : Giòng nhạc François Feldman



Cách đây 30 năm, một ngôi sao chớm mọc trên vòm trời nhạc Pháp. Album đầu tay của François Feldman (mang tựa đề Vivre, Vivre) phát hành vào năm 1987, giúp cho anh trở thành một trong những ca sĩ tiêu biểu nhất những năm 1980. Dòng nhạc của François Feldman khá quen thuộc với người Việt : nhiều ca khúc của anh từng được đặt lời Việt trong đó có Magic’ Boulevard (Ngày vui năm ấy) hay Les Valses de Vienne (Luân vũ ngày mưa).


Gần đây, chương trình Zone Interdite của đài M6 có quay phóng sự với nhan đề : Các thần tượng những năm 1980 nay về đâu ? Trong phần phỏng vấn, François Feldman đưa khán giả trở về nơi mà ‘‘mọi chuyện đã bắt đầu’’. Đó là căn hộ nghèo ở vùng ngoại ô Paris (Clichy sous Bois, vùng 92) nơi mà cậu bé François tập hát với các bạn học trong một căn hầm thiếu ánh sáng, tuy gian nan nhưng vẫn bền chí tự lập do từ nhỏ anh rất mê các thần tượng nhạc soul, nhạc funk như Marvin Gaye, Stevie Wonder hay James Brown ……

Đó cũng là nơi anh gặp các thành viên ban nhạc Yellow Hand, họ bắt đầu ghi âm từ đầu những năm 1980, phát hành năm đĩa đơn nhưng mỗi lần đều gặp thất bại. Để kiếm sống, François Feldman đi hát thêm trong các phòng trà hộp đêm, mặt khác anh được tuyển vào hãng đĩa Barclay nhưng với tư cách là chuyên viên phối khí hoà âm. Đây sẽ là sở trường giúp cho nam ca sĩ sau này ‘‘hái ra tiền’’, anh phải tìm cho ra những nhạc khí chẳng những tương xứng với mỗi giai điệu mà còn thích hợp với từng giọng ca của người diễn đạt …..

Cơ hội ngàn vàng đến với François Feldman vào năm 1986, sau khi anh gặp Jean Marie Moreau, tác giả này sau khi thành công trong việc lăng xê Julie Pietri thành một ca sĩ nổi tiếng (nhờ bài Magdalena), đồng ý làm việc với François Feldman. Cặp bài trùng này hợp tác với nhau để cho ra đời tổng cộng là 7 album từ năm 1987 đến năm 2004.


Thành công của album đầu tay giúp cho tên tuổi của François Feldman lên như diều gặp gió. Chỉ trong vòng 6 năm (1987-1993), François Feldman hầu như không có đối thủ trên thị trường Pháp. Anh có 15 đĩa đơn lọt vào Top 20, và là ca sĩ duy nhất trong giai đoạn cuối những năm 1980, đầu thập niên 1990, có tới ba ca khúc đứng đầu bảng xếp hạng (Les Valses de Vienne 1989/ Petit Frank 1990 / Joy 1992) nhờ vào hai tập nhạc Une Présence và Magic’ Boulevard ……

Giới yêu chuộng nhạc Pháp đặc biệt biết tới François Feldman trong cái giai đoạn huy hoàng này. Còn khán thính giả người Việt biết tới dòng nhạc của Feldman do các bài chuyển ngữ. Riêng nhạc phẩm Les Valses de Vienne có tới ba phiên bản khác nhau …..

Đầu tiên là phiên bản Cõi Mơ lời Việt của Lữ Liên, do con trai ruột của tác giả là nam ca sĩ Anh Tú trình bày. Phiên bản thứ nhì mang tựa đề Luân vũ ngày mưa, lời Việt của Khúc Lan ăn khách qua tiếng hát của Ngọc Lan. Phiên bản thứ ba gần đây hơn được ghi là của nam ca sĩ Bằng Kiều, anh ghi âm bài này với tựa đề Điệu Valse buồn cho em …… Nội dung của cả ba tác phẩm lời Việt đều ít liên quan với bản nguyên tác tiếng Pháp.

Sông có khúc, người có lúc, tên tuổi của François Feldman cất cánh mau chóng mà hạ cánh cũng rất nhanh. Từ năm 1993 trở đi, anh băt đầu cuộc hành trình băng qua sa mạc, cho dù không có lý do gì giải thích vì sao báo chí truyền thông hay công chúng không còn quan tâm tới giọng ca này. François Feldman bị người ta gán cho cái danh hiệu của một hiện tượng nhất thời, giới phê bình ở Pháp cũng không mặn mà với anh cho lắm, trong mắt họ, anh chưa được công nhận là một tác giả thực thụ, mà chẳng qua chỉ là một ca sĩ biết theo thời, biết khai thác dòng nhạc thương mại …


Nói như vậy cũng hơi oan cho François Feldman do anh đam mê ca nhạc như mối tình đầu đời, đeo đuổi nghiệp hát từ thuở thiếu thời. Mãi đến năm 2015, anh mới bắt đầu xuất hiện trở lại trước khán giả hâm mộ qua đợt lưu diễn Stars 80 khắp nước Pháp, anh được mời để thay thế Jean Luc Lahaye sau khi nam ca sĩ này bị truy tố do các vụ bê bối tình dục.

Giữa công chúng và ca sĩ François Feldman, dường như vẫn còn một vài chuyện hiểu lầm. François Feldman nuôi tham vọng gầy dựng một sự nghiệp của một ca sĩ chuyên hát nhạc funky & nhạc soul như các thần tượng của anh là Marvin Gaye, nhưng trong tâm trí của công chúng, François Feldman vẫn là một ca sĩ chuyên hát các bản tình ca lãng mạn : điệu valse thành Vienne không phải là câu chuyện tình xẩy ra ở thủ đô nước Áo, mà lại nói về kỷ niệm một thời của một đôi tình nhân : cảnh vật còn đó năm nào, nhưng người xưa giờ ở nơi đâu ?

Trong nhạc phẩm Les Valses de Vienne, có một đoạn không được chuẩn cho lắm. ‘‘Maintenant que deviennent, que deviennent les valses de Vienne ? Dis-moi qu'est-ce que t'as fait, pendant ces années’’. Cách dùng văn nói trong bài hát như vậy không sai xét về mặt chính tả, nhưng về ngữ pháp văn phạm thì câu chữ lại nặng nề. Theo lối viết "mệnh đề nghi vấn gián tiếp’’ (proposition subordonnée interrogative indirecte), có lẽ nhóm tác giả François Feldman và Jean Marie Moreau nên dùng câu như sau : ‘‘Dis-moi ce que t'as fait pendant ces années’’ …… đúng văn phạm mà vẫn không sai ngữ điệu !


Tuy gọi là điệu valse của kinh thành Vienne, nhưng viết cách viết nhạc của François Feldman cũng như cách hoà âm phối khí lại mang đậm ảnh hưởng các nước Đông Âu, một điều mà theo lời của chính tác giả là do ảnh hưởng của gia đình và nhất là của ông bố nguyên là người gốc Nga.

Bộ ba ca khúc Slave, Les Valses de Vienne và đặc biệt là Les Violons Tziganes đều từng được phối với bộ đàn dây, một cách để cho François Feldman nhấn mạnh trên cái nguồn gốc Đông Âu và Trung Âu của gia đình hay nói cho đúng hơn là các dân tộc du mục sống ở miền Đông.

Bản nhạc Les Violons Tziganes ‘‘Dàn Vĩ cầm Du mục’’ được phát hành vào năm 2004 để tưởng niệm thân phụ quá cố, thế hệ ông đã trải qua bao năm tháng loạn lạc, chiến tranh, cuộc đời đã hứng chịu nhiều mất mát thiệt thòi. François Feldman viết lên những gì mà bố anh thường nói : đừng quá tự hào trong lúc vầng hào quang đang sáng chói, càng nên giữ vững niềm tin khi trong tim chỉ còn nỗi buồn lẻ loi.

Nguồn: RFI / Tuấn Thảo